احتمال تعامل ترکیه با ایران، روسیه و چین درباره کریدورهای انرژی

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل-زهرا میرظفرجویان: منطقه مدیترانه شرقی به سرعت در حال تغییر است. تحولات سیاسی در مصر پس از بهار عربی، جنگ در سوریه، تنش بین رژیم اسرائیل و غزه و نزاع بی پایان بین ترکیه و جمهوری قبرس، همه منجر به بازسازی موازنه ژئوپلیتیک منطقه ای شده اند. همزمان با این تحولات اکتشاف گاز طبیعی در دریای مصر، سرزمین های تحت اشغال اسرائیل و قبرس روندی فزاینده دارد که این امر منجر به تغییر مجدد نقشه انرژی منطقه می شود و به سرعت دریای مدیترانه شرقی را به جایگاه گاز طبیعی در سطح جهانی تبدیل می کند. فشارهای ژئوپلیتیکی و انرژی به سرعت در حال افزایش هستند و چالش ها و فرصت های جدیدی را برای تمامی بازیگر در منطقه ایجاد می کنند.

«مهمت اوگوتجو» رئیس باشگاه انرژی لندن و مشاور نخست وزیر اسبق ترکیه در گفتگو با خبرنگار مهر به ظرفیت های اقتصادی، نظامی، سرمایه های فرهنگی و انسانی ترکیه، به نقش اساسی این کشور در منطقه مدیترانه اشاره کرد و گفت: ترکیه به عنوان یکی از بزرگترین اقتصادهای انرژی منطقه می تواند تسهیلات ترانزیتی را از طریق زیرساخت های خود برای بازارهای اروپا فراهم کند و همچنین این کشور به عنوان پلی برای انتقال نفت خام، مواد شیمیایی، زغال سنگ و سوختهای هسته ای روسیه،  دریای خزر و دریای سیاه از طریق بسفور و دریای مدیترانه به بازارهای بین المللی عمل می کند.

وی  با انتقاد از سیاست های سال های اخیر آنکارا و با اشاره به نقش تاریخی ترکیه در تجارت آزاد و مبادلات فرهنگی در مدیترانه افزود: ترکیه همچنان می تواند بدون توسل به دیپلماسی «قایق توپ دار» نقش خود را در این منطقه به خوبی ایفا کند.

رئیس باشگاه انرژی لندن در ادامه یادآور شد: با این حال نمی توان صلح و شکوفایی پایدار را در منطقه دریای مدیترانه بدون حضور ترکیه متصور بود و با مشارکت ترکیه مجمع گاز طبیعی ۷ کشور مدیترانه شرقی که به تازگی ایجاد شده است نیز می توانند به فعالیت خود ادامه دهند.

اوگوتجو درباره اهمیت دریای مدیترانه برای ترکیه افزود: آزادی تردد دریایی و دسترسی ترکیه به کانال سوئز و تنگه جبل الطارق برای ترکیه اهمیتی استراتژیک دارد و مهمتر از اختلافات اخیر بر سر منابع گازی است. به همین دلیل است که با وجود فشارهای چند جانبه از ورود به تنش های منطقه ای از جمله تنش ها در لیبی امتناع نمی کند.

وی در رابطه با تحریم های اتحادیه اروپا بر ترکیه گفت: تحریم های اتحادیه اروپا تحت فشار قبرس جنوبی و یونان، دو کشور عضو اتحادیه اروپا، اتخاذ شده است. تحریم ها فقط از نظر سمبولیک مهم هستند، این تحریم ها به احتمال زیاد نمیتوانند به روابط وخیم ترکیه و اتحادیه اروپا آسیب بیشتری بزنند. تحریم ها به هیچ وجه نمی توانند ترکیه را از حمایت از منافعش در منطقه منصرف کنند. برعکس، تحریم ها نوعی از عصبانیت و ناامیدی را ایجاد کرده اند و بیانگر این موضوع هستند که اتحادیه اروپا دیگر نمی تواند یک کارگزار صادق برای حل و فصل اختلافات در منطقه باشد. برخی از منافع بنیادین عمیق اتحادیه اروپا که از روابط با ترکیه به وجود آمده است را بروکسل  تحت هیچ شرایطی نمی تواند برای کسب رضایت یونان و قبرس یونانی نشین قربانی کند.

وی افزود: توافق نامه مهاجرت، امنیت انرژی، محیط زیست، سیاست همسایگان و همکاری امنیتی از معدود مواردی هستند که دو طرف با هم همکاری می کنند و دو طرف صرف نظر از اختلافاتشان بر سر الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا باید راهکاری برای همکاری برد-برد پیدا کنند.

دیپلمات سابق ترکیه در ارتباط با رابطه ترکیه و ناتو گفت: ترکیه متحد حیاتی در منطقه برای ناتو می باشد جایی که مرزهای ناتو با بی ثباتی و خطرات امنیتی در روسیه، سوریه، عراق، دریای خزر و اروپای جنوب شرقی احاطه شده است. علیرغم اختلافات با ایالات متحده به ویژه در سوریه، دریای مدیترانه شرقی و دریای سیاه، ناتو هنوز هم از تعامل شدید با ترکیه و همکاری با این کشور راضی است و می خواهد از گرایش ترکیه به سمت همکاری های نظامی بیشتر با روسیه، چین و ایران جلوگیری کند.

وی در ادامه اظهار گفت: به عقیده من ناتو تلاش خواهد کرد تا ترکیه را به عنوان یک نیروی سازنده در منطقه درگیر کند. اینطور به نظر می رسد که ترکیه علیرغم  تلاش های مکرر اجازه نخواهد داد که قبرس جنوبی به ناتو بپیوندد و با توجه به نگرش نه چندان دوستانه آنها به ترکیه در مورد تعدادی از مسائل در منطقه، آنها مانع از همکاری بیشتر ترکیه با اسرائیل در منطقه خواهند شد.

اوگوتجو در رابطه با حضور ترکیه در بحران سوریه گفت: بر همگان مشخص است که ترکیه می خواهد به یک مرکز انرژی منطقه ای برای جریان نفت خام، گاز و برق از روسیه، ایران، خزر، عراق و مدیترانه شرقی تبدیل شود. با وجود اینکه مسیری طولانی برای تحقق زودهنگام این رویای ترکیه وجود دارد، اما آنکارا هنوز هم از هرگونه تلاش برای کم کردن یا دور زدن این رویای ترکیه استقبال نخواهد کرد.

وی افزود: همه می دانیم که جنگ ها و درگیری ها در خاورمیانه، خلیج فارس و دریای مدیترانه جنگ انرژی است؛ چه در تولید و چه انتقال. ناامنی اخیر تنگه هرمز و نفوذ ایران بر خلیج فارس و سایر اختلافات خاورمیانه، منجر به ایجاد پیشنهاداتی برای ایجاد چندین طرح جدید کریدور انرژی، برخی آشکارا و برخی پنهانی شده است. هم اکنون همه بازیگران اصلی جهان در تلاش هستند تا سهم خود را در چنین کریدورهایی مانند کریدور ایران-عراق-سوریه به مدیترانه یا اتصال خلیج فارس به مدیترانه به منظور دور زدن تنگه هرمز بدست آورند. ترکیه به ویژه در مورد کریدور انرژی کردستان عراق و سوریه بسیار حساس است و سرسخت ترین مخالف چنین طرحی بوده است.

مشاور سابق نخست وزیر ترکیه در ارتباط با موضع ایالات متحده در مورد اختلافات در مورد منابع انرژی در دریای مدیترانه اظهار داشت: واضح است که اتحادیه اروپا و ایالات متحده موضع بی طرفانه ای در اختلافات ژئوپلیتیک وانرژی مدیترانه شرقی ندارند و مشخصا از موضع ترکیه در مورد اکتشاف گاز طبیعی در مناطق مورد مناقشه و ادعاهای منطقه اقتصادی انحصاری فاصله دارند. شرکت «اکسون موبیل» ExxonMobil در حال حاضر در قبرس برای اکتشاف گاز طبیعی فعالیت می کند. ایالات متحده به حمایت از مواضع اسرائیل، مصر و قبرس ادامه می دهد و به ترکیه هشدار می دهد که به حاکمیت این کشورها به خصوص در مورد حوضه های توزیع شده به شرکت های بین المللی نفت و گاز در مناطق مورد مناقشه احترام بگذارد. همچنین ایالات متحده به عنوان ناظر به آخرین جلسه مجمع گاز طبیعی مدیترانه شرقی نیز پیوسته است. بعید است که آنکارا بدون توجه به فشارهایی که از سوی واشنگتن یا بروکسل وارد می شود، موضع خود را تغییر دهد.

وی در پایان تأکید کرد: اگر آمریکا و اروپا بیشتر از این سعی کنند به ترکیه فشار بیاورند تعجب برانگیز نخواهد بود که آنکارا، وارد تعامل با کشورهای روسیه ، چین و ایران برای پیوستن به کریدورهای جدید انرژی در منطقه شود.