ایران و جهان

احتمال خروج قطر از شورای همکاری خلیج فارس وجود دارد


خبرگزاری مهرگروه بین الملل: نشست شورای همکاری خلیج فارس در ریاض برگزار شد. این سی و نهمین باری است که سران کشورهای عضو این شورا گردهم می آیند اما اجلاس اخیر با سایر دوره ها یک تفاوت اساسی دارد و آن حضور نداشتن امیر قطر و پادشاه عمان در این اجلاس است.

نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در حالی برگزار شد که روابط برخی کشورهای عربی با قطر هنوز تیره است. پادشاه عربستان در آستانه نشست شورای همکاری خلیج فارس از شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر قطر، برای حضور در نشست ریاض دعوت کرده بود، اما امیر قطر در این نشست شرکت نکرد. قطر از بیانیه پایانی نشست اخیر هم انتقاد کرد و راهکارهای مطرح در آن را به رسمیت نشناخت.

پادشاه عربستان نیز در سخنرانی افتتاحیه خود در باره بحران قطر و عدم حضور امیر قطر سخنی نگفت ولی شیخ خالد بن احمد، وزیر امور خارجه بحرین، با اشاره به عدم حضور امیر قطر گفت: «بهتر بود امیر قطر در اجلاس ریاض شرکت می‌کرد.»

در خصوص وضعیت موجود در شورای همکاری خلیج فارس و تاثیر اختلافات درونی بر آینده این شورا خبرنگار مهر گفتگویی با پروفسور «نادر انتصار» رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما امریکا داشته است که در ادامه می آید. انتصار از اساتید مطرح مطالعات خاورمیانه در سطح بین المللی است و کتاب «سیاست کردها در خاورمیانه» از وی منبعی قابل توجه در مطالعات کردی است.

*اجلاس سالانه شورای همکاری خلیج فارس در ریاض در حالی برگزار شد که امیر قطر و سلطان عمان از شرکت در آن خودداری کردند. دلایل امتناع این کشورها از شرکت در اجلاس چیست؟

در سال های اخیر، نشست های سنتی سالانه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به عرصه ای برای عربستان سعودی جهت تقویت هژمونی خود بر کشورهای دیگر و هماهنگ کردن سیاست خارجی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با سیاست خارجی ریاض تبدیل شده است.

هماهنگی اجباری با مدیریت عربستان سعودی در شورای همکاری خلیج فارس با اولین بحران بزرگ سازمان در سال ۲۰۱۴ شروع به نشان دادن شکافها کرد.

 شورای همکاری خلیج فارس باید جلسه سال گذشته خود را در کویت به علت همکاری نظامی بین عربستان سعودی و امارات متحده عربی در خارج از پارامترهای شورای همکاری خلیج فارس کوتاه می کرد.

با توجه به تحریم ادامه دار قطر توسط سه عضو شورای همکاری خلیج فارس، یعنی عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین، تعجب آور نیست که تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی در اجلاس شورای همکاری خلیج فارس در ریاض شرکت نکند.

با این حال، قطر هیئتی را به ریاست  سلطان بن سعد المریخی، وزیر مشاور امور خارجه کشور برای نمایندگی دوحه در سی و نهمین اجلاس شورای همکاری خلیج فارس فرستاد. سلطان قابوس حاکم عمان نیز گفت در این اجلاس شرکت نمی کند و هیئتی با ریاست معاون نخست‌وزیر در امور شورای وزیران را به نمایندگی از عمان در سی و نهمین اجلاس شورای همکاری خلیج فارس اعزام کرد.

غیبت سلطان قابوس در نشست شورای همکاری خلیج فارس ممکن است مربوط به دو موضوع وضعیت سلامتی او و تمایل عمان به عدم درگیری در بحران های فزاینده منطقه ای که به وسیله جنگ های عربستان سعودی در یمن و سیاست خارجی ماجراجویانه محمد بن سلمان ایجاد می شوند، باشد.

*قطر از اوپک خارج شد و با توجه به برخی گزارش ها، درصدد است از شورای همکاری خلیج فارس نیز خارج شود . آیا فکر می کنید قطر شورای همکاری خلیج فارس را ترک خواهد کرد؟

اعلامیه قطر در مورد خروج از اوپک در واقع پیامی سیاسی به عربستان سعودی و واکنشی به اقدامات تهاجمی آن برای تبدیل کردن اوپک به ابزار اهداف سیاست خارجی و اقتصادی وسیع ریاض است.

هنگامی که شورای همکاری خلیج فارس در سال ۱۹۸۱ شکل گرفت، هدف اعلام شده آن افزایش همکاری های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و فرهنگی بین کشورهای عضو آن بود. با این حال، شورای همکاری خلیج فارس در حال حاضر به یک ابزار برای ریاض جهت تحکیم نقش خود به عنوان هژمون منطقه ای  تبدیل شده است.

بنابراین، اگر روند فعلی ادامه یابد، بعید نیست که قطر شورای همکاری خلیج فارس را ترک کند. با این حال، ما باید از این واقعیت مطلع شویم که هم ایالات متحده امریکا و هم اروپا برای حفظ وحدت شورای همکاری خلیج فارس تمام تلاش خود را خواهند  کرد زیرا آنها به این سازمان به عنوان یک ابزار منطقه ای برای مقابله با ایران در خلیج فارس نگاه می کنند.

*شورای همکاری خلیج فارس موفق به یافتن یک راه حل جامع داخلی برای حل بحران قطر نشد. با توجه به این شکست، آینده شورای همکاری خلیج فارس را چگونه ارزیابی می کنید؟

با وجود اهداف بلندپروازانه آن، شورای همکاری خلیج فارس عمدتا نهادی غیر موثر بوده که موفق به ایجاد روابط معنی دار میان کشورهای عضو نشده است. ضعف این سازمان با تحریم قطر توسط گروه عربستان سعودی- امارات متحده عربی تقویت شده است.

اگر چه شورای همکاری خلیج فارس ممکن است در آینده ای نزدیک بر روی کاغذ وجود داشته باشد. بحران های اخیر قطعا آن را به عنوان یک سازمان اقتصادی – اجتماعی و امنیت دسته جمعی تضعیف کرده است.

*در صورت خروج قطر از شورای همکاری خلیج فارس، آیا احتمال وجود یک اتحاد جدید میان قطر و ترکیه وجود دارد؟

ترکیه و قطر در چند سال گذشته روابط امنیتی نزدیک با یکدیگر برقرار کرده اند. پایگاه نظامی ارتش ترکیه در قطر به آنکارا امکان می دهد تا قدرت را در خلیج فارس در حین حفظ روابط نزدیک با دوحه تقویت کرده و به کار گیرد.

علاوه بر اینکه ترکیه می تواند حضور نظامی خود را در خلیج فارس افزایش دهد،  پایگاه ترکیه در قطر همچنین پیام غیر مستقیمی به عربستان سعودی ارسال می کند که آنکارا با دوحه خواهد بود در حالی که در همان زمان تلاش می کند به عنوان واسطه ای برای حل بحران های منطقه ای عمل کند.

اگر بحران فعلی شورای همکاری خلیج فارس ادامه پیدا کند، ترکیه احتمالا به دنبال تقویت ردپای خود در دوحه خواهد بود.


منبع: مهر

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا